Adang, O.M.J. (1999), De machtigste chimpansee van Nederland. Uitgeverij Nieuwezijds, Amsterdam
Adang, O.M.J. (1997), Chimpansees herkenden zichzelf op Haanstra's film. Eindhovens Dagblad, 25 oktober. Ook in Trouw, 25 oktober ('Chimps' beïnvloedde apen en mensen) en de Volkskrant, 30 december (Met Bert Haanstra is ook groot etholoog heengegaan)
Adang, O.M.J. (1983): Sociaal leergedrag bij chimpansees. De lange weg tot volwassenheid. Natuur & Techniek, 51, 8, 590- 605
Adang, O.M.J. (1980), Scheidende interventies door volwassen mannelijke chimpansees alsmede de positie van de volwassen mannen in de chimpanseekolonie van Burgers' Zoo. Doctoraalverslag, Universiteit Utrecht
"Koningsdrama bij chimps in Burgers' Zoo. Persoonlijke terugblik op de voor mensen wel zeer herkenbare strijd om de macht"
Corrie Verkerk in Het Parool, 19 oktober 1999
"Empathische stijl ... 'De machtigste chimpansee van Nederland' is het boek bij Bert Haanstra's veelgeroemde film 'Chimps onder Elkaar'. Haanstra's overlijden twee jaar geleden spoorde Adang aan om toch eens haast te maken met het publiceren van zijn aantekeningen van dertien jaar geleden, als een postuum eerbetoon aan de filmmaker"
Sander Voormolen in Bionieuws, 2 oktober 1999
Commentaar op "De machtigste chimpansee van Nederland"
"Dit boek opent je de ogen voor allerlei bijzonderheden die het gedrag van chimpansees kenmerkt. Het boek is rijk geillustreerd met zwartwit foto's van alle leden van de gemeenschap in karakteristieke houdingen en met veelzeggende gebaren. Het is daarmee een fraaie orientatie op het gedrag van primaten. Docenten en leerlingen die zich willen 'inlezen' als voorbereiding op een excursie naar een mensapengemeenschap, vinden in dit boek een inspirerende gids"
Theo Neerincx in Niche, bulletin voor het onderwijs in de biologie, februari 2000
"Het zou een soap kunnen zijn. Met de volgende hoofdpersonen. Nikkie, doortastende leider met machismo. Yeroen, sluwe draaikont, ligt goed bij de vrouwtjes. Luit, sterk, recht door zee. Mama, oudste vrouw, tolerant, spil van de familie. Dandy, intellectueel, witte sik, jonge Turk. Krom, lieve dove vrouw. Wouter, patserige puber. Henny, nerveuze vrouw, sukkel van het stel. Er wordt gekonkeld, gepest, gesjoemeld, verraad gepleegd, geimponeerd, gevochten en gevreeen. Alles draait om macht en seks. Aan de lopende band worden er kinderen geboren, er wordt een gruwelijke moord gepleegd, en de climax - de dood van de leider - lijkt verdacht veel op zelfmoord. Maar het is geen soap, het is echt"
Simon Rozendaal in Elsevier, 19 februari 2000
"Zijn rode draad is een tijdslijn, gemarkeerd door mannelijke machtswisselingen, en als waslijn dienend voor diverse aspecten van het chimpanseeleven. (...) Je komt onder de indruk van hun fenomenale complexiteit. Ook de duiding van de gegevens door Adang is goed onderbouwd"
Hilde Vervaecke in Leesidee, december 1999
"Wie na lezing van 'De machigste chimpansee van Nederland' chimpansees bekijkt in de dierentuin of op televisie, zal plotseling de betekenis zien van bepaalde gezichtsuitdrukkingen en van allerlei sociale contacten en gebeurtenissen. Adang geeft zoveel nuttige informatie dat het boek bijna een stoomcursus ethologie is. Wel blijft het de vraag waarom het boek nu pas verschijnt, terwijl Adang al in 1986 uit Burgers' vertrok. Het antwoord schuilt wellicht in de warme toon van nostalgie in zijn verslag en in zijn indrukwekkende relaas van de dood van Nikkie"
Jurgen van Gessel in Psychologie magazine, februari 2000
"Dit boek staat vol mooie observaties en de opmerkingen over de mogelijke waarde van vergelijkend onderzoek bij mensapen en mensen zijn behartenswaardig en actueel"
E. Evertsen, Titelinformatie Biblion bv, december 1999
"De onderzoeker schroomt niet om zijn persoonlijke gevoelens te laten doorschemeren. Dat is misschien niet erg wetenschappelijk verantwoord, maar levert wel een des te leesbaarder resultaat op"
Martijn Hover in het Eindhovens Dagblad, 26 september 1999
De machtigste chimpansee van Nederland
De machtigste chimpansee van Nederland (Uitgeverij Nieuwezijds, Amsterdam, 1999) geeft op basis van intensieve observaties een opmerkelijke en persoonlijke inkijk in het leven van een groep chimpansees en vormt daarmee een spiegel voor ons allemaal. Pesten en plagen, baby- en kinderverzorging, onderhandelen om seks, vechten, vluchten en verzoenen, vlooien en vriendelijkheid, leven en dood, het komt allemaal aan de orde.
Onze directe gemeenschappelijke voorouder leefde vijf miljoen jaar geleden en leek vermoedelijk veel op een chimpansee. Door naar een groep chimpansees te kijken lijkt het soms alsof je vijf miljoen jaar teruggaat in de tijd.
Centraal staat het verhaal van Nikkie, ooit de leider van de chimpanseegroep in Burgers' Dierenpark
"Een bijzonder soort familieroman... Een fascinerend relaas over intelligentie, vechten, vluchten en verzoenen, vriendelijkheid en vlooien. Leerzaam is het hoofdstuk over voortplanting, relaties en ('de vreugde van') seks".
Rinze Brandsma in BN/ de Stem, 27 september 1999
Apenmoord op de planken
Moord, bedrog en verraad: niets menselijks is de chimpansees vreemd. In het chimpanseeverblijf van Burgers’ Zoo ontvouwt zich een koningsdrama dat rechtstreeks nagespeeld lijkt uit het werk van Shakespeare. Primatoloog Frans de Waal beschrijft de dramatische ontwikkelingen in zijn boek Chimpanseepolitiek, dat samen met de film Chimps onder Elkaar van Bert Haanstra de inspiratiebron vormt voor de theatervoorstelling Hominid. Theatergroep The Lunatics speelt deze voorstelling in coproductie met het Amerikaanse Out of Hand Theater. Volgens ooggetuige en gedragswetenschapper Otto Adang hebben de gebeurtenissen onze kijk op chimpansees en op de mens veranderd. 'De moord op een leider liet zien dat politiek ouder is dan de mens.' Hij zegt ook na al die jaren nog gegrepen te worden door de beelden van het drama. 'De apen worden na jaren observatie toch een beetje familie van je.'
Otto Adang (1956) studeerde biologie en ethologie aan de Universiteit van Utrecht. Tussen 1981 en 1985 coördineerde hij het gedragsonderzoek aan de chimpanseekolonie in Burgers' Zoo, Arnhem. Hij was wetenschappelijk adviseur bij de bekroonde film van Bert Haanstra "Chimps onder elkaar". Hij promoveerde in 1986 op een proefschrift over de ontwikkeling van quasi-aggressief gedrag ("plagen en pesten") bij chimpansees. Vanaf 1986 doet hij onderzoek aan de interactie politie- publiek in potentieel gevaarlijke situaties. Sinds 2004 is hij lector Openbare orde en gevaarbeheersing bij de Politieacademie te Apeldoorn.
